muhammad ali eshonqulov биография
Muhammad ali eshonqulov биография
Суҳбат давомида замонавий бизнесда маркетингнинг аҳамияти ҳақида ҳам сўз борди.
«Ўзбекистонда шу пайтгача маркетинг ривожланмагани сабаби – бозор рақобат билан тўймаганди. Маркетинг қиласизми-қилмайсизми, бизнес юриши учун бунинг аҳамияти ҳозиргидек эмасди. Ҳозир эса рақобатчилар анчагина кўпайган.
Оддий мисол, беш йил олдин Ўзбекистонда рўйхатдан ўтган тадбиркорлар сони 220 мингта эди, ҳозир 400 мингтага чиқди – салкам 2 баробарга кўпайди. Бу дегани, бозор икки баробар қисилган. Энди маркетинг қилмаса бўлмайди.
Маркетингда бешта «P» борлиги айтилади: place, price, product, promotion, personnel (жой, нарх, маҳсулот, промоушн, ходимлар). Олдинлари энг муҳим ролни place – жой эгалларди. Бориб-бориб замон ўзгариб, жой ҳам, ҳатто нарх ҳам ўз аҳамиятини йўқотяпти, улар ўрнига иккита нарса муҳимлашди: маҳсулот ва промоушн. Промоушн ҳатто биринчи ўринга чиқиб қолди.
Чунки бозордаги маҳсулотлар деярли ўхшаш. Кимнинг медиаси, SMM хизмати яхши ишлаётган бўлса, улоқни ўшалар илиб кетяпти.
Энди халқаро даражада маркетинг билан шуғулланишга ўтишимиз керак. Қиймат экспорт қилганда ҳосил бўлади. Биз халқаро маркетингга эътибор қаратишимиз, дунё миқёсидаги брендларни шакллантиришимиз керак. Қайси тадбиркорни кўрсак, шу ҳақда гапиряпмиз.
Истеъмолчи қаерда, қанақа фикрлаяпти, сизнинг маҳсулотингизгача қандай етиб келади, сотувгача бўлган бизнес жараёнларни ёзиб чиққанимизда, маркетингнинг ўрни беқиёс экани кўриняпти. Бешта «P» орасида «personnel» (ходимлар) ўзи аслида менежментга тааллуқли, лекин уни маркетингнинг таркибига киритиб қўйишди. Чунки сиз харажат қилиб, SMM қиласиз, колл-марказ қиласиз, улар бир амаллаб мижозни олиб келса-ю, сотувчингиз муомаласи тўғри бўлмаса, табассуми бўлмаса, шунча қилинган иш ҳавога совурилган бўлади.
Билл Гейтснинг бир гапи бор эди: «Агар бизнесингиз интернетда бўлмаса, демак сиз бизнесдан ташқаридасиз». Маркетинг билан қизиқмасангиз, истеъмолчилар ҳам сиз билан қизиқмайди, яқинда ёпилишга тураверинг», – дейди Муҳаммад Али Эшонқулов.